Có nhiều nguyên nhân gây ra tiêu chảy như: do vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng, dinh dưỡng không hợp lý, ngộc độc thực phẩm,… và dùng kháng sinh cũng là nguyên nhân thường gặp gây nên tiêu chảy.
Tại sao dùng kháng sinh lại gây tiêu chảy?
Trong đường ruột khỏe mạnh luôn có cả vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại, các vi khuẩn này duy trì cân bằng (85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn) giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, hấp thụ chất dinh dưỡng hiệu quả, hút các chất độc và kìm hãm làm mất tác dụng của các vi khuẩn gât bệnh ở đường ruột.
Kháng sinh là một chất mà ở nồng độ thấp cũng có tác dụng tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn. Khi dùng kháng sinh sẽ diệt các loại vi khuẩn, dùng liều cao và dài ngày sẽ tiêu diệt cả các loại vi khuẩn có lợi, vì vậy phá vỡ thế cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, gây ra hiện tượng loạn khuẩn đường ruột. Đồng thời, thúc đẩy các chủng vi khuẩn gây bệnh phát triển có sẵn trong đường ruột hoặc mới xâm nhập, dẫn tới chứng tiêu chảy hoặc nặng hơn là viêm.
Tất cả các loại kháng sinh đều có thể gây ra sự mất cân bằng hệ vi khuẩn trong đường ruột, đặc biệt là các loại kháng sinh phổ rộng hiện nay.
Cách xử trí khi trẻ bị tiêu chảy do dùng kháng sinh
Biểu hiện thường thấy khi trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh: Tiêu chảy sau đợt dùng kháng sinh. Khi đại tiện trẻ phải mót rặn, hậu môn có thể bị hăm đỏ. Hầu hết các trường hợp,tiêu chảy do kháng sinh với biểu hiện chính là đi ngoài phân sống, phân lỏng nhiều lần trong ngày.
Bị tiêu chảy sẽ mất nhiều nước nên việc đầu tiên các mẹ nên làm là bù nước cho trẻ bằng cách cho uống các dung dịch bù nước như: oresol, hydtite, dung dịch muối đường,… Pha theo đúng tiêu chuẩn và bỏ đi sau 12 tiếng. Uống bù nước phải duy trì đến khi trẻ đi phân sệt và dưới 3 lần mỗi ngày.
Để con không bị sụt cân khi tiêu chảy, cần có chế độ ăn uống thích hợp. Thức ăn phải mềm, dạng lỏng nhưng vẫn cần đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu là (đạm, tinh bột, chất béo, vitamin và khoáng chất). Nên cho con ăn các loại cháo, súp và ăn làm nhiều bữa, trẻ rất dễ bị nôn ói nên mỗi bữa ăn ít một, cách 2 tiếng cho trẻ ăn một lần.
Trường hợp những trẻ còn đang bú mẹ, thì sữa mẹ là nguồn thực phẩm tốt nhất cho bé, vì sữa mẹ rất dễ tiêu hóa và hấp thu. Có thể cho bé uống sữa công thức, nhưng những trường hợp bị tiêu chảy kéo dài, sẽ dung nạp kém với đường lactose trong sữa, thì nên cho bé uống các loại sữa không có lactose.
Để hạn chế tác dụng không mong muốn của kháng sinh nói chung và loạn khuẩn ruột do kháng sinh gây ra, cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của thầy thuốc. Với trường hợp nhẹ, khi ngừng kháng sinh đang sử dụng thì triệu chứng thuyên giảm rõ rệt hoặc có thể khỏi hẳn.
Trường hợp bị loạn khuẩn ruột và tiêu chảy nhưng vẫn phải sử dụng kháng sinh thì việc bổ sung lợi khuẩn từ men vi sinh có chứa đồng thời 2 thành phần là Probiotics (vi khuẩn có lợi) và Prebiotics (chất xơ hòa tan dạng dạng Fructose-Oligosaccharide) có tác dụng cân bằng lại các chủng vi khuẩn đường ruột là rất cần thiết.
Chú ý tránh một số thói quen hay gặp có thể gây ra những hậu quả trầm trọng như:
– Không cho bé uống nước nhiều vì sợ uống vào lại tiêu chảy nhiều. Ðiều này dẫn đến bé bị thiếu nước trầm trọng, lâm vào tình trạng rối loạn nước và điện giải, có thể đe dọa tính mạng.
– Thuốc cầm tiêu chảy rất nguy hiểm sẽ làm liệt ruột và ứ đọng các chất thải dẫn đến nhiễm độc, chướng bụng, khó thở, bỏ ăn. Vì vậy không nên cho bé uống các loại thuốc cầm tiêu chảy.
– Chỉ cho bé ăn cháo trắng với muối, không cho bú mẹ… sẽ làm bé kiệt sức do thiếu chất dẫn đến suy dinh dưỡng, khó hồi phục sau bệnh. Vì bé vẫn có thể tiêu hóa và hấp thu những thức ăn thông thường được.
– Cho bé uống thuốc không theo toa của bác sĩ, không chữa được bệnh lại dễ dẫn đến ngộ độc thuốc và kéo dài bệnh.
Cần đưa trẻ đi khám bác sĩ khi:
– Bị tiêu chảy 2 ngày mà không thuyên giảm.
– Phân bé có lẫn máu màu đỏ tươi, hồng, hoặc nâu đen lẫn nhầy như mũi.
– Bụng đau khi sờ ấn.
– Nôn ói nhiều, không thể cho ăn uống được.
– Có dấu hiệu mất nước nặng như da nhăn, tiểu ít, mắt lõm, khóc không có nước mắt, thóp lõm, bé lừ đừ, da nổi bông…
Ðể phòng tránh tiêu chảy, cần giữ gìn vệ sinh trong ăn uống, ăn thực phẩm rửa sạch và nấu chín, không ăn thức ăn bán ngoài đường, sử dụng nguồn nước sạch, rửa kỹ tay trước khi chăm sóc bé và cho bé ăn, hạn chế để bé tiếp xúc với ngừơi bệnh, không sử dụng kháng sinh bừa bãi.
Khôi Nguyễn
