Ở các quốc gia đang phát triển, tiêu chảy cấp là bệnh nhiễm trùng thường gặp nhất, ước tính mỗi năm có 3 – 5 tỷ ca mắc và gây tử vong cho 5 – 10 triệu người.

Tiêu chảy là gì

Là tình trạng đi đại tiện phân lỏng trên 2 lần và lượng phân lớn hơn 200 g/ngày. Tùy thuộc vào thời gian mắc bệnh mà người ta chia tiêu chảy ra tiêu chảy cấp tính nếu thời gian mắc bệnh dưới 2 tuần, tiêu chảy dai dẳng nếu thời gian mắc bệnh 2-4 tuần và tiêu chảy mạn tính nếu thời gian mắc bệnh từ 4 tuần trở lên.

Cơ chế gây bệnh:

– Tiêu chảy do thẩm thấu: trong lòng ruột có một lượng lớn các chất có tính thẩm thấu cao nhưng không được hấp thu trong khi niêm mạc ruột như một màng bán thấm, theo nguyên tắc vật lý sẽ làm cho nước di chuyển vào lòng ruột gây tiêu chảy.

– Tiêu chảy do dịch tiết: Một số chất như độc tố vi khuẩn trong bệnh nhiễm trùng đường ruột hay thuốc nhuận tràng sẽ kích thích bài tiết nước vào lòng ruột.

– Tiêu chảy do viêm: Niêm mạc ruột bị tổn thương do vi trùng, virus, ký sinh trùng, khi niêm mạc ruột bị viêm sẽ bài tiết chất nhầy, máu, mủ vào lòng ruột gây rối loạn hấp thu nước và các chất hòa tan.

– Tiêu chảy do rối loạn vận động ruột: một số bệnh như tiể đường, cường giáp, suy tuyến thượng thận gây rối loạn vận động ruột dẫn đến tiêu chảy.

– Tiêu chảy do phối hợp ít nhất 2 trong 4 cơ chế trên.

Nguyên nhân

– Nhiễm trùng, nhiễm độc: đây là nguyên nhân hàng đầu và thường gặp nhất, nhiễm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, độc chất vi trùng, các chất độc như chì, thủy ngân, asennic…

– Chế độ ăn: Không dung nạp thực phẩm, dị ứng với thức ăn, rượu…

– Các thuốc trị bệnh gây tác dụng phụ.

– Các bệnh khác như viêm ruột thừa, xuất huyết tiêu hóa.

Biểu hiện

Một số triệu chứng điển hình của bệnh là: đầy bụng, sôi bụng, đầy hơi, người mệt lả, sốt, da xanh tái, hay khát nước, da khô, nhăn nheo, mắt trũng, hốc hác, mạch đập nhanh, hạ huyết áp, tiểu tiện ít hoặc vô niệu, chân tay lạnh…

Hậu quả

– Mất nước.

– Rối loạn các chất điện giải trong cơ thể.

– Nhiễm trùng nhiễm độc.

– Có thể gây tử vong nếu không điều trị đúng.

Điều trị

Tùy thuộc vào số lần đi đại tiện:

– Đi đại tiện từ 1 – 3 lần/ngày: phương án điều trị chủ yếu là bù dịch.

– Đi 3 – 5 lần/ngày: vừa bù dịch vừa dùng thuốc để điều trị triệu chứng (thuốc làm khô phân, giảm dịch tiết, giảm nhu động ruột)

– Đi trên 6 lần mỗi ngày: Bù dịch và sử dụng kháng sinh.

Dự phòng bệnh

– Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, ăn chín, uống sôi.

– Trước khi ăn, chế biến thức ăn hay sau khi đi vệ sinh phải rửa tay sạch bằng nước và xà phòng.

– Xử lý phân đúng theo quy trình: nhà vệ sinh đúng tiêu chuẩn, không đi tiêu bừa bãi. Không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ; không sử dụng phân tươi, phân chưa xử lý đảm bảo vệ sinh để bón cây trồng.

– Kiểm soát ruồi.

– Sử dụng nguồn nước đủ tiêu chuẩn trong ăn uống và sinh hoạt, đặc biệt trong chế biến thực phẩm.

– Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và tiếp tục cho trẻ bú đến 24 tháng.

– Sử dụng kháng sinh dự phòng khi du lịch vào vùng có nguy cơ mắc bệnh cao.

– Khi có dấu hiệu tiêu chảy cấp phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Theo suckhoedoisong