Theo Ths.BS. Trần Thu Nguyệt – Viện Ứng dụng Y học Việt Nam, để đánh giá sức khỏe đường ruột thì phân gần như là thứ duy nhất giúp bạn có đầy đủ các thông tin cần thiết.
Tình trạng của phân phụ thuộc vào thức ăn, nước uống và chế độ sinh hoạt hàng ngày của bạn. Vì vậy, với những thay đổi ngắn ngày có thể bạn không cần chú ý. Nhưng nếu thấy một sự thay đổi kéo dài hơn một tuần mà chế độ ăn uống không đổi thì bạn cần đi khám sớm để biết chính xác tình trạng sức khỏe của mình.
Tình trạng của phân phụ thuộc vào thức ăn, nước uống và chế độ sinh hoạt hàng ngày
Phân có thể tiết lộ gì về sức khỏe của bạn?
Phân cứng, nhiều mảnh vụn, phải rặn để đẩy ra
Đây là những triệu chứng điển hình của táo bón. Nguyên nhân là do chế độ ăn uống hàng ngày của bạn không có đủ chất xơ.
Ở người trưởng thành, mỗi ngày cần 25g chất xơ đối với phụ nữ và 38g với nam giới. Tuy nhiên thực thế là trung bình mỗi ngày chúng ta chỉ ăn khoảng 15g. Do đó, nếu bạn đang không cung cấp đủ, hãy bổ sung vào thực đơn hàng ngày thêm hoa quả, rau xanh, các loại củ, gạo nguyên cám, đậu, quả hạch và hạt.
Phân có màu đen hoặc đỏ tươi
Dấu hiệu này có nghĩa là bộ phận nào đó trong ống tiêu hóa của bạn đang bị chảy máu. Nguyên nhân có thể do viêm loét dạ dày, viêm đại tràng hoặc ung thư đại trực tràng.
Những thuốc không kê đơn như Pepto-Bismol, có thể khiến phân bạn chuyển thành màu đen. Nó xảy ra khi sulfua trong phân kết hợp với thành phần hoạt tính của thuốc (bismuth), tạo thành sulfide bismuth – một chất có màu đen. Tình trạng phân đổi màu này là tạm thời, không nguy hiểm và sẽ kéo dài vài ngày sau khi dừng uống thuốc.
Phân rất lỏng nhưng không phải do tiêu chảy
Bạn đang bị bệnh Celiac, căn bệnh gây ảnh hưởng tới khoảng 1% dân số. Dấu hiệu của phân có thể là dấu hiệu duy nhất giúp bạn phát hiện bệnh. Với bệnh Celiac, nguyên nhân do cơ thể bạn không có khả năng tiêu thụ gluten, một protein trong lúa mì, lúa mạch nên sẽ hủy hoại vi nhung mao (những nhú nhỏ, giống hình ngón tay phủ lên bề mặt ruột non). Điều này khiến bạn không có khả năng hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn, dẫn tới lỏng phân và bạn sẽ đi đại tiện nhiều hơn một lần trong một ngày.
Phân có mùi sulfur hoặc mùi trứng và bạn bị tiêu chảy
Rất có thể bạn bị nhiễm giardia, một loại kí sinh trùng thường trú ngụ trong nước sạch. Tình trạng tiêu chảy có thể kéo dài từ nhiều tuần đến nhiều tháng nhưng bạn vẫn thấy khỏe, không mệt mỏi. Bác sĩ sẽ lấy mẫu phân làm xét nghiệm để chẩn đoán tình trạng bệnh và quyết định điều trị bằng kháng sinh nếu cần thiết.
Phân nổi thay vì chìm xuống
Đường tiêu hóa của bạn đang bị đầy hơi. Nguyên nhân có thể do bạn đã ăn quá nhiều giá đỗ, đậu, cải bắp,… khiến phân chứa khí và bị nổi lên. Điều này là hoàn toàn bình thường, không phải nguyên nhân đáng lo ngại.
Tuy nhiên, nếu phân thường xuyên bị trôi lềnh bềnh, hoặc quan sát phân bạn thấy xuất hiện váng dầu thì có nghĩa là khả năng hấp thu mỡ từ thức ăn của cơ thể bạn đang bị hạn chế. Ví dụ, nhiễm trùng hoặc viêm tụy sẽ ngăn cơ thể sản xuất đủ enzym tiêu hóa. Dị ứng thức ăn hoặc nhiễm khuẩn có thể phá hủy niêm mạc ruột non và ảnh hưởng đến sự hấp thu. Để giải quyết tình trạng này, bạn cần tích cực tập luyện thể thao và sớm gặp bác sĩ để kiểm tra mẫu phân nếu không có mỡ ở trong phân
Phân mảnh và dài
Nếu bạn thấy phân quá mảnh trong 1-2 ngày, có thể không cần phải lo lắng bởi tình trạng này thường xảy ra khi bạn bị táo bón và rặn nhiều, điều này ngăn cơ vòng hậu môn mở ra và làm hẹp đường cho phân ra ngoài.
Nhưng nếu tình trạng này kéo dài hơn 1 tháng và phân tiếp tục nhỏ hơn thì đó có thể là biểu hiện của bệnh ung thư trực tràng. Khối u cố định, rắn và bao quanh trực tràng nên có ít không gian để phân đóng cục, do đó phân rất mảnh và dài.
Phân nhiều, lỏng và có màu xanh tảo biển
Bạn đang bị nhiễm Clostridium difficile (C. diff), một phần của hệ vi sinh đường ruột. Khi uống nhiều kháng sinh trong thời gian dài sẽ dẫn tới chết lợi khuẩn đường ruột, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Hậu quả là vi khuẩn C. diff nhân lên không kiểm soát và gây nên những vấn đề về dạ dày, ruột non, dẫn đến mất nước, trường hợp nặng có thể gây tử vọng.
